ماتریس BCG یا ماتریس بوستون، روشی است که توسط شرکت بوستون کنسالتینگ یا Boston Consulting Group (BCG) جهت تحلیل استراتژیک اشتباه شده است. این روش برای تحلیل و تصمیم گیری درباره محصولات در سازمان های بزرگ به کار می رود و از محبوبیت زیادی در دنیای کسب و کار برخوردار است.
ماتریس BCG دارای دو محور اصلی است: اولین محور، نرخ رشد بازار است که نشان می دهد چقدر بازار هر یک از محصولات در حال رشد است. دومین محور، نسبت بازاریابی محصول است که نشان می دهد چقدر محصول در بازار قابل مشاهده و قابل دسترس است. بر اساس محورهای این ماتریس، محصولات در چهار دسته قرار می گیرند:
1. ستاره ها (Stars)
محصولاتی که در بازار بسیار مشهور هستند و به سرعت در حال رشد هستند، در این دسته قرار می گیرند. این محصولات، احتمالا در آینده به یکی از دو دسته بعدی تبدیل می شوند: یا به محصولات “نقد گردونه” تبدیل می شوند و در بازار پایدار مان می کنند و یا به یک محصول “سگ” تبدیل می شوند که بعد از مدتی فروش آن از دست می رود.
2. سگ ها (Dogs)
سگ ها محصولاتی هستند که در بازار پایدار عمر می کنند. توانایی این محصولات برای جذب مشتری ها به شدت کاهش یافته است و در بازار دچار رقابت شدید هستند. به همین دلیل، می توانند سودآوری پایینی داشته باشند.
3. نقد گردونه ها (Cash Cows)
نقد گردونه ها محصولاتی هستند که در بازار پایدار مانده اند و دارای سهم بازار بالا هستند. این محصولات در حال حاضر سودآوری بالایی دارند و وضعیتشان معمولا پایدار مانده است و چون میزان سرمایه گذاری در آنها کم است، سودآوری بیشتری نیز دارند.
4. سوال مارکت ها (Question Marks)
محصولاتی که در این دسته قرار می گیرند، در بازار نوظهور هستند. به دلیل اینکه هنوز تأثیر مثبتی در بازار ندارند، احتمال تبدیل شدن به یک سگ یا یک ستاره بالا است. سرمایه گذاری بیشتر در این محصولات باعث می شود که در حال حاضر، از سودآوری کمی برخوردار باشند.
ماتریس BCG ابزار قدرتمندی برای برنامه ریزی و مدیریت است. با استفاده از این ابزار، می توانید بهترین استراتژی را برای محصولات خود پیدا کنید. این روش به شما کمک خواهد کرد که تعیین کنید که کدام محصولات مشتریان بیشتری دارند و کدام محصولات به سود بیشتری دست می آورند.
در این رابطه، برای مثال شما می توانید در صورتی که محصولاتی به عنوان ستاره تبدیل شده اند، بر روی آنها سرمایه گذاری کنید و در شرایطی که یک محصول به عنوان سگ شناخته می شود، می توانید سرمایه گذاری را کم کنید.
نتیجه گیری
در نتیجه، ماتریس BCG یک ابزار استراتژیک مفید برای مدیریت محصولات است. از طریق تحلیل محصولات و مرتب سازی آنها در چهار دسته مختلف، شرکت می تواند تصمیمات مناسب درباره سرمایه گذاری و توسعه محصولات در آینده را بگیرد. از آنجایی که محصولات هر شرکت به طور مرتب تغییر می کنند، بنابراین تحلیل دوره تناوبی در طولانی مدت همیشه حیاتی است.
